اختلال شخصیت پارانوئید از جمله اختلالات شخصیت کلاستر A می باشد. شخصیت پارانویید با فکر کردن بیش از حد درباره زندگی دیگران، کم کم نسبت به آنها بدگمان می شود. اگر این حالت در فرد شدیدتر شود، فرد به تئوری‌های توطئه علیه خود اعتقاد پیدا می‌کند و احساس می‌کند که دیگران قصد آسیب رساندن به او را دارند، بنابراین کم‌کم از ارتباط با دیگران خودداری می کند و به انزوا روی می‌آورد. داشتن سطح معقولی از بدگمانی طبیعی به نظر می‌رسد منظور از اختلال بدگمانی یا پارانوئید حالت شدید و اغراق‌آمیز احساس بدگمانی در فرد است.
در شخصیت پارانوئید احساسات فرد به اختلال و رفتارهای ترسناک تبدیل میشود. به خاطر بدگمانی اش، فرد مناسبی برای روابط طولانی مدت نیست. شخصیت بدگمان در پی تقویت توانایی ها و قابلیت های خود بر می‌آید تا به دیگران محتاج نشوند. در برخی مواقع قدرت فرد به قدری بالا می رود که یک تمایل شدید به کنترل دیگران در او به وجود می آید و بدین صورت اطرافیانش را تحت سلطه خود درمی‌آورد.
افراد پارانوئیایی اصلاً روحیه انتقادپذیری ندارند و برعکس بسیار ایرادگیر هستند. دائما از کارهای دیگران انتقاد می‌کنند؛ بنابراین نمی‌توانند همکاری لازم را داشته باشند. شخصیت پارانوئید با رفتارش دیگران را از خود دور می‌کند و در نهایت زندگی اش به انزوا کشیده می شود.
اختلال بدگمانی و پارانوئید معمولاً با شروع سن بلوغ در افراد آغاز می شود. برای تشخیص آن باید حداقل چهار مورد از موارد زیر در فرد دیده شود:
شک بی دلیل نسبت به دیگران طوری که فرد احساس می کند اطرافیان در پی خیانت کردن و فریب دادن او هستند
قبول نداشتن کار دیگران و ارزش قائل نشدن برای کار آنان
بی اعتمادی به دیگران به دلیل اینکه فکر می کنند دیگران به او خیانت خواهند کرد
توجه بیش از حد و اغراق آمیز به موارد منفی اطرافیان و بزرگ کردن آن ها
خجالت زدگی دائمی
گمان می‌کنند که اطرافیان موقعیت و جایگاه او را به خطر می‌اندازند و به دنبال راهی برای مقابله کردن بر می‌آید
بد گمانی همیشگی بدون دلایل منطقی درباره وفاداری همسر و دوستان
اما تشخیص این اختلال در فرد به راحتی دیگر اختلال های روانی نظیر افسردگی و علائم افسردگی نیست. علائم اختلال بدگمانی معمولاً در حد فاصل سن بلوغ تا سنین چهل، پنجاه سالگی است و در موارد معدودی تا سنین بالاتر نیز ادامه می‌یابد.
تشخیص اختلال بدگمانی توسط روانشناس و روانپزشک مجرب صورت می‌گیرد و درمان آن نیز نیازمند مراجعه به روانپزشک است. حتی اگر اختلال توسط اطرافیان و پزشکان عمومی یا پزشک خانواده تشخیص داده شود برای درمان حتماً باید به روانشناس متخصص در مشاوره روانشناسی و مشاوره خانواده مراجعه کرد. معمولاً این اختلال علائم فیزیولوژیکی ندارد و با آزمایش های ژنتیک و تست خون و غیره قابل تشخیص نیست.
در ابتدا ممکن است علائم اختلال پارانوئید چندان به چشم نیاید و فرد در پی درمان آن نرود، اما این اختلال کم کم بر دیگر جنبه های رفتاری و ارتباط بین فردی (مانند میل به کنترل کردن دیگران) تأثیر منفی می‌گذارد؛ در صورت زندگی و ازدواج با شخصیت پارانوئید حتما باید اطلاعات خود را در زمینه نحوه برخورد با شخصیت پارانوئید افزایش دهید. روانشناس و روانپزشک علائم موجود در بیمار را با علائم لیست شده تطبیق می‌دهد و با مشخص کردن ابعاد و میزان علائم فرد مبتلا به درمان او اقدام می‌کند.
متاسفانه هنوز دلایل اصلی بروز شخصیت پارانوئید کشف نشده است. اما نظریه های زیادی در مورد دلایل آن مستند شده است. بیشتر تحقیقات ابعاد ژنتیکی، روانی و اجتماعی فرد را در بروز بیماری موثر دانسته اند. در واقع می‌توان گفت که مجموعه ای از عوامل فوق باعث مبتلا شدن به پارانوئید میشود و یک عامل به تنهایی فرد را مبتلا نمی کنند.
دو روش اصلی درمان برای پارانوئید در جلسات مشاوره روانشناسی وجود دارد که در هر صورت باید تحت نظر روانپزشک مجرب و متخصص صورت گیرد که شامل؛ روان درمانی و دارودرمانی است.
روش درمان به این صورت است که فرد مبتلا به پارانوئید در جلسات منظم و برنامه ریزی شده به درمانگر خود مراجعه کرده و مراحل درمان را طی می‌کند. در این روش همانطور که از اسمش پیداست ریشه ها و علل روانی و عوامل ایجادکننده اختلال شناسایی و درمان میشود. در این روش به مسائل دوران کودکی و نوجوانی به شکل ویژه‌ای توجه میشود؛ چرا که شخصیت فرد در این دوران شکل می‌گیرد.
از آنجایی که دلیل های به وجود آورنده اختلال پارانوئید عمدتاً روانی هستند و علائم فیزیکی کمتری در فرد به وجود می آید، دارو برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید توصیه نمی‌شود و حتی در برخی موارد دارو باعث ایجاد اختلال در فرایند درمان می شود. درواقع دارو در موارد استثنا و هم‌زمان با روان درمانی برای کنترل رفتار فرد توسط روانپزشک تجویز میشود. داروهای ضد اضطراب مانند دیازپام معمولاً مکمل مناسبی برای درمان است، مخصوصاً زمانی که فرد در کنترل رفتار و اعمال خود عاجز می شود.
برای کنترل رفتار و خودیاری فرد، استفاده از داروهای دیگری مانند هالوپریدول نیز مفید می باشد. شما در هر جایی که هستید می توانید از خدمات مشاوره تلفنی و مشاوره حضوری مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی بهرمند شوید.
منبع: هنر زندگی
درباره این سایت